Uit onze jongensgroep 15-18 jaar. Een interview met Ron

In dit openhartige gesprek spreken we met Ron, een ervaren zorgmedewerker die de overstap maakte van gesloten jeugdzorg en psychiatrische zorg naar de open jeugdzorg. Hij deelt zijn inzichten over de impact van strikte regels en repressieve maatregelen, de omslag naar een aanpak gebaseerd op vertrouwen en contact, en hoe hij zichzelf daarin opnieuw heeft moeten uitvinden, of beter: zichzelf weer heeft teruggevonden!

Je hebt jarenlang in de gesloten jeugdzorg en gesloten psychiatrische zorg gewerkt. Wat maakte dat je de overstap hebt gemaakt naar de open jeugdzorg?

“Het was een proces, geen plotselinge beslissing. In de gesloten setting was alles strak geregeld. Regels waren regels, en als iemand zich daar niet aan hield, dan volgde er een maatregel. Je hoefde er niet eens over na te denken. Dat werd normaal. Maar… denk je nou echt dat een jongere, wanneer die voor straf wordt opgesloten, gaat nadenken over zijn gedrag? Nee. Die bouwt alleen maar meer boosheid op. Binnen de geslotenheid, als zij gek deden, deden wij nog gekker. Maar was dat echt nodig, of zaten we vast in een patroon?”

– Denk je nou echt dat een jongere, wanneer die voor straf wordt opgesloten, gaat nadenken over zijn gedrag? Nee. Die bouwt alleen maar meer boosheid op! –

“De laatste jaren in de gesloten setting was ik ook wel verhard. Het werd een manier van werken die ik vanzelfsprekend vond. Maar ik begon steeds vaker te twijfelen: Is dit echt wie ik wil zijn? Daarom maakte ik de overstap naar de open jeugdzorg. Mijn eerste gedachte? ‘Hé, dit wordt de hel.’ Want hoe doe je dat, als je geen regels meer hebt om achter te schuilen? Geen repressieve maatregelen meer? Maar nu, na vijf jaar, zie ik: er is een hele andere wereld voor in de plaats gekomen.”

– Mijn eerste gedachte? ‘Hé, dit wordt de hel.’ –

Want hoe doe je dat, als je geen regels meer hebt om achter te schuilen? –

Kun je uitleggen hoe het werken in een open setting verschilt van de gesloten jeugdzorg?

“Het begint al bij binnenkomst. In de gesloten jeugdzorg was het: ‘Leg je spullen neer, we controleerden alles.’ Hier? ‘Hé hoe was je reis, heb je al iets gegeten? Kom maar met alles binnen. Je telefoon, je iPad, je laptop? Geen probleem, neem lekker mee naar je kamer. We gaan eerst kijken of je ermee om kunt gaan.”

“Het intakegesprek is ook totaal anders. In gesloten jeugdzorg werd alles bepaald voor de jongere: dit zijn de regels en dat gebeurt er wanneer je je er niet aan houdt. Hier zeggen we: ‘Je bent hier, als je hier niet wil zijn, dan ga je. We draaien geen deuren op slot. Het enige wat wij willen, is dat jij een goede tijd hebt. En daar doen we alles voor’.”

– Je bent hier, als je hier niet wil zijn, dan ga je. We draaien geen deuren op slot. Het enige wat wij willen, is dat jij een goede tijd hebt. En daar doen we alles voor. –

“Het grote verschil is contact. Dat is echt het enige dat telt. In de gesloten setting dachten we vaak: ‘Als hij zijn taak niet doet, krijgt hij een maatregel.’ Hier vragen we: ‘Hoe komt het dat je je taak niet doet?’ Als iemand een half uur te laat komt, dan schreeuw ik niet gelijk. Ik vraag: ‘Hoe komt dat nou precies?’ En misschien niet gelijk, maar pas na de maaltijd. We blijven in gesprek, altijd.”

– Het grote verschil is contact. Dat is het enige dat telt! –

Maar hoe ga je om met grenzen? Jongeren testen die toch uit?

“Natuurlijk, ze zoeken de grenzen op. Maar wij bepalen die niet van bovenaf, we bespreken ze samen. Hier mag een jongere met zijn telefoon, met zijn iPad op zijn kamer. En als dat niet goed gaat? Dan praten we erover: ‘Wat wil jij hiermee? Hoe gaan we zorgen dat het werkt?’ In negen van de tien gevallen werkt dat gewoon.”

“Binnen de gesloten setting hadden we escalaties, elke dag. Hier? In vijf jaar tijd heb ik geen enkele fysieke escalatie meegemaakt. Hoogstens verbaal. In de gesloten setting was de eerste reflex vaak ingrijpen, beperken. Hier geven we vertrouwen. Jongeren mogen hier met z’n tweeën naar het dorp. Gaat het mis, dan zeggen we niet: ‘Je mag niet meer gaan.’ We vragen: ‘Wat ging er mis? Wat kunnen we de volgende keer anders doen?’ Ze krijgen altijd een nieuwe kans eventueel in een ander duo en daarna nog een keer met elkaar. Maar, hoe dan ook, ze krijgen een nieuwe kans.”

Hoe ga je om met jongeren die niet willen praten?

“In de gesloten setting moest een jongere luisteren. Hier? Wil je niet praten? Prima. ‘Loop maar een rondje, kom terug als je er klaar voor bent.’ Er is geen dwang. Maar het mooie is: ze komen terug. Omdat ze weten dat we écht luisteren.”

– Het mooie is: ze komen terug. Omdat ze weten dat we écht luisteren. –

“Ik ben allergisch voor het woord ‘moeten’. Je zal mij nooit horen zeggen: ‘Je moet je kamer opruimen, je moet aan tafel zitten.’ Jongeren moeten hier niets. Maar doordat we ze die ruimte geven, doen ze het meestal vanzelf.”

Wat mis je nog wel eens aan de gesloten setting?

“Soms mis ik de duidelijkheid. In de gesloten zorg waren de regels helder. Daar kon je je achter verschuilen. Hier kan dat niet. Hier moet je echt nadenken over wat je doet. Maar ja, eigenlijk mis ik dus niets, want dit werkt veel beter.”

“Vroeger had ik dagelijks fysieke escalaties. Hier? Geen. Waarom? Omdat we investeren in contact. Jongeren moeten eerst ontdekken wie wij zijn, wat wij zijn, en wat deze plek is. We vragen niet alleen: ‘Wat verwachten wij van jou?’, maar ook: ‘Wat wil jij?’.”

Wat is jouw grootste inzicht sinds je hier werkt?

“Dat straffen niet werkt. In de gesloten jeugdzorg dachten wij: ‘Achter de deur, dan gaat hij nadenken.’ Maar dat is helemaal niet zo. Hij gaat zich alleen maar meer verzetten.

Jongeren zijn vaak bang dat ze nog meer kwijtraken. Hier laten we ze juist zien hoeveel ze kunnen winnen. De jongens corrigeren elkaar daarom ook. Ze zien dat we het samen goed hebben, en dat willen ze graag zo houden! Die groepsdynamiek, die werkt!”

– De jongens corrigeren elkaar daarom ook. – Ze zien dat we het samen goed hebben, en dat willen ze graag zo houden. –

“Ik heb geleerd dat je dichter bij jongeren moet gaan staan in plaats van erboven. Als wij afspreken dat je niet met je voeten op tafel zit, dan doe ik dat ook niet. En als ik het toch doe? Dan mag je mij daarop aanspreken. We doen dit samen.”

“Ik hoef hier niet altijd pedagogisch te zijn, in de zin van dat ik mij aan allerlei ‘zogenaamde opvoedkundige regels hou’. Soms ben ik gewoon mens. En dat werkt.”

“Ik dacht eerst dat werken in een open setting de hel zou worden. Maar nu weet ik: dit is hoe het hoort te zijn.”

– Ik dacht eerst dat werken in een open setting de hel zou worden.

Maar nu weet ik: dit is hoe het hoort te zijn. –

Wat heeft je hierbij geholpen?

“Het team is alles. Je kunt dit werk niet alleen doen. Je moet gebruik maken van de kwaliteiten van je collega’s en daar ook je leermomenten uit halen. En dat was bij mij niet anders. Ik hoorde vaak: ‘Ron, ontspan eens.’ of ‘Doe rustig.’ Eerst vond ik dat lastig, want ik was gewend om er altijd bovenop te zitten. Maar ik heb geleerd dat dingen soms op hun beloop laten gaan juist kracht is, geen zwakte.”

“Zo helpen we elkaar op allerlei manieren: we vullen elkaar aan in kwaliteiten, leren van elkaars aanpak, durven feedback te geven én te ontvangen, en ondersteunen elkaar als het moeilijk wordt. Soms betekent dat dat een collega iets voordoet en ik denk: ‘Laat ik dat ook eens proberen.’”

“Soms pakken we er ook de jongeren zelf bij. Als het niet goed gaat met een collega, dan bespreken we dat openlijk met hen. ‘Wat is er gebeurd? Dit gebeurt niet weer.’We gaan met elkaar in gesprek, maken het bespreekbaar en zoeken samen naar een oplossing. Dat geeft verantwoordelijkheid aan iedereen. Je doet dit samen!”

– Het team is alles. Je kunt dit werk niet alleen doen. –

Over in contact staan, in verbinding staan in het D3 Zorgconcept

Werken vanuit de verbinding, in contact staan met de jongere is één van de belangrijke overtuigingen binnen het D3 Zorgconcept. In contact komen, in verbinding blijven en aansluiten bij de jongere in plaats van regels afdwingen. Het draait niet om macht of controle, maar om veiligheid en vertrouwen, dialoog en maatwerk. Ron laat zien dat echte verandering niet begint bij begrip, geduld en de bereidheid om samen te zoeken naar wat werkt. Dat vraagt niet alleen iets van de jongeren, maar ook van de begeleiders. Durf je los te laten, écht te luisteren en de mens achter het gedrag te zien? Dat is waar het verschil wordt gemaakt.

Over verhalen die verbinden

Wij delen graag onze D3-verhalen. Niet om onszelf te profileren, maar om elkaars verhalen en inzichten te delen. Want inzichten gedeeld vanuit het hart kunnen werelden veranderen: voor een betere jeugdzorg.

Wil je meer informatie over onze crisisopvang of onze jongens- of meidengroepen? Neem dan contact met ons op.